Tijdens de open dagen van mijn praktijk had ik een leuk gesprek met Inez. Dat wil zeggen: ik had méér leuke gesprekken en om AVG-redenen heet deze Inez in het eggie natuurlijk niet Inez, maar dat even terzijde 🙂
Inez is een vrouw van middelbare leeftijd, gescheiden, volwassen kinderen. Ze herkende zich in mijn gepubliceerde verhaal (had ze doorgestuurd gekregen van een vriendin, waarvoor dank) – en wel op meerdere vlakken. Inez kampte namelijk al heel lang met gewichts- en eetproblemen, als uiting van onderliggende problemen die nooit echt aangepakt waren. Oké, jaren geleden was ze al eens via de huisarts bij een psycholoog beland (“dat leek hem wel een goeie”), maar na een aantal sessies van stipt een uur (“de tijd is om, tot over een maand!”) was ook het aantal sessies ‘op’ en werd ze geacht het zelf weer uit te zoeken. De therapie had – naar eigen zeggen – bestaan uit gesprekken, van het soort dat ook als een goed vriendinnengesprek getypeerd kon worden. Ze had een klik met haar ‘therapeut’, maar daar was zo’n beetje alles mee gezegd. Het had haar verbaasd dat de gesprekken werden getypeerd als ‘behandeling’. “Behandeling, dat is toch als je een lekkere massage krijgt? Of bij ziektes: ontstekingen, of kanker, of andere sores? Dan dóen ze iets!”, klonk Inez verontwaardigd. Ze had de gesprekken als fijn ervaren, dat wel. Maar het viel volgens haar niet onder de noemer ‘zorg’.
Haar verontwaardiging over de ondergane therapie was duidelijk. Niet in eerste instantie, trouwens. Vlak na de therapie had ze desgevraagd haar ervaringen gedeeld en vond ze het “wel oké “. Sociaal wenselijke antwoorden, zeg maar, want ze wilde haar ‘therapeut’ toch ook niet teleurstellen, laat staan afkraken. Maar een aantal weken na afloop van het traject werd ze zich bewust van de beperkte hulp die ze had gekregen. “Hoe kun je nou na een paar gesprekken van je problemen af zijn, waar je al 20 jaar mee rondloopt?”
Begrijpelijk, en zó herkenbaar. Als patiënt met een probleem word je in een mal gegoten. Probleemdefiniëring – welk stempeltje zal het zijn? – is nodig, want anders geen vergoeding door de zorgverzekeraar. Moet overigens wel een diagnose zijn die ook gerechtvaardigd is, want bijvoorbeeld een aanpassingsstoornis voldoet niet aan de geldende normen. Dus, mocht het rieken naar een “ongeoorloofde stoornis” (brrrrrrr….) dan moet het toch écht wat anders worden. Dan maak je er als psycholoog maar wat anders van, pak een NAO-tje (Niet Anders Omschreven) als restcategorie, weet ik veel. Zolang het maar voldoet aan het vergoedings-eisenpakket van de Almachtige.
Hoe pervers dit systeem is, moge duidelijk zijn. Het werkt bijvoorbeeld misbruik in de hand. Maar het ergste is wel dat veel mensen verworden tot ‘patiënt’. Ze krijgen een diagnose aangesmeerd door een ‘deskundige’ (die daartoe gemachtigd is en daar zijn ‘tools’ – waaronder ellenlange vragenlijsten – voor heeft). Deze ‘professional’ kent jou nog helemaal niet, maar heeft zijn professionele oordeel al wel over je geveld. En of je je er nou in herkent of niet, dat doet er eigenlijk niet toe. Als je wilt, herken je er trouwens altijd wel wat in. Wel eens een horoscoop gelezen? Precies.
Nou wil het toeval dat ik, naast mijn persoonlijke ervaringen in de ggz, de afgelopen vijftien jaar heb gewerkt met honderden mensen die óók zo hun ervaringen in dit systeem hebben opgedaan. Sommigen herkennen zich in hun stempeltjes. Ja, het zijn meestal meerdere diagnoses. Want ééntje dekt vaak de lading niet helemaal. Dat het ook iets met vergoedingen te maken heeft, oké… De meeste mensen (ik praat nooit over ggz-‘cliënten’ of ‘-patiënten’) hebben bovendien diagnoses achter elkaar gekregen. Oftewel: diagnose 1 voldoet niet meer, hup, volgende. Mensen die zich met hun diagnose identificeerden (en dat zijn er veel, door toedoen van hulpverleners, die hen als ‘borderliner’, ‘bipolair’ of-wat-dan-ook bejegenden) raakten daardoor in een behoorlijke identiteitscrisis. (Dank u, ggz, is daar ook een ‘behandeling’ voor? Ohwwwww…. die komt niet voor vergoeding in aanmerking….)
Er zijn echter ook veel mensen die zich níet herkennen in een gestelde diagnose. “Dat ben ik niet!”, roepen ze, wanneer psycholoog of psychiater zijn vonnis heeft geveld. In de meeste gevallen zal de desbetreffende professional dan alles in het werk stellen om patiënt toch te overtuigen. Immers, professional heeft ervoor geleerd, is deskundige, valt niet aan te tornen. Kent jou dus beter dan jij jezelf.
Ik ken schrijnende verhalen van mensen wiens zelfbeeld zodanig onderuit werd gehaald door deze arrogantie, dat het een wonder is dat ze nog op deze aardbol rondlopen.
Terug naar Inez, die zich uit een zekere frustratie had verdiept in dit systeem. En tot de conclusie kwam “dat ze haar met gebakken lucht hadden geholpen”. Praten, dat kon ze met haar vriendin ook. Zonder tijdslimiet van een uur, veel persoonlijker. Haar vriendin kon haar uitstekend een spiegel voorhouden, bood een luisterend oor, en was bovendien oordeelloos. Alleen kon ze haar niet van haar eetproblematiek en overgewicht afhelpen. Maar dat was de hulpverlener van destijds ook niet gelukt.
Maar ja, die hulpverlener van destijds, die werd vergoed. Die voldeed aan de normen van een gekunsteld systeem en kon daarmee weg komen. Inez wilde graag met mij gaan werken, ze voelde een enorme klik met mij. Of mijn ondersteuning als vitaliteitscoach ook voor vergoeding in aanmerking kwam…
Vitaliteit- of leefstijlcoaching wordt gelukkig steeds meer erkend. Er is een kentering gaande, waarbij het belang van preventie en een integrale kijk op gezondheid op de voorgrond komen te staan. Er is onderzoek gaande, dat op korte termijn zal uitwijzen dat een preventie aanpak van werkgerelateerde stress een burn-out kan voorkómen en daarmee aanzienlijk kostenbesparend is. Zilveren Kruis heeft het inmiddels in haar collectieve verzekering opgenomen en er gaan meer verzekeraars volgen. Dit zijn slechts enkele actuele ontwikkelingen. Zorg-Nederland wordt wakker; het veld is in beweging!
Maar voor mijn aanpak, mijn ondersteuning als coach, daar is momenteel nog geen vergoeding voor. Als Inez dus met mij in zee wil gaan, moet ze dat volledig uit eigen zak betalen. Iets wat overigens (maar dat is mijn persoonlijke opvatting) niet per se ‘zuur’ hoeft te zijn. Want investeren in je gezondheid, je ontwikkeling als mens, een fijner leven dat meer in balans is – wat is daar verkeerd aan? Zelf heb ik ook coaches, cursussen of trajecten uit eigen zak betaald. Of er zelfs geld voor geleend. Omdat ik ervan leerde, erdoor ging groeien als mens. Omdat ik niet wilde bezuinigen op mijn gezondheid en mijn eigen geluk. En nee, ik kan niet in de portemonnee van een ander kijken. Maar: als je écht iets wilt, dan kán dat meestal ook. Kwestie van keuzes maken…
